Vô sinh nam là những vấn đề sức khỏe của người đàn ông làm giảm khả năng giúp cho bạn tình có thai. Trong nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở cả nam và nữ, một phần ba các trường hợp vô sinh là ở người đàn ông. Nguyên nhân thường là do các vấn đề trong việc sản xuất tinh trùng hoặc khả năng đưa tinh trùng đến gặp trứng.

1. Chức năng sinh sản ở nam giới

Cũng như nữ giới, khả năng sinh sản của nam giới là một quá trình phức tạp. Để có thể hỗ trợ được đối tác của mình mang thai, một người đàn ông cần có các điều kiện sau đây:

Đầu tiên, người nam phải sản xuất được các tinh trùng khỏe mạnh. Điều này là kết quả của sự hình thành và phát triển cơ quan sinh sản nam từ trong giai đoạn dậy thì. Ít nhất một trong hai tinh hoàn có khả năng hoạt động hiệu quả cũng như cơ thể tổng hợp được đủ testosterone và các kích thích tố khác để kích hoạt và duy trì sản xuất tinh trùng. Sau khi tinh trùng được sản xuất trong tinh hoàn, các ống sẽ vận chuyển kèm theo hòa lẫn với tinh dịch và được xuất tinh ra khỏi dương vật.

Điều kiện tiếp theo là cần phải có đủ số lượng tinh trùng trong tinh dịch. Số lượng quá thấp sẽ làm giảm khả năng một trong những tinh trùng thụ tinh với trứng.

Cuối cùng, tinh trùng còn phải đảm bảo được chức năng và có thể di chuyển. Nếu chuyển động kém hay hạn chế khả năng vận động, tinh trùng khó có thể tiếp cận hoặc xâm nhập vào trứng để thụ tinh.

2. Các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới

Vô sinh ở nam giới có thể do đâu?

Hiện nay, vô sinh nam chiếm khoảng 40% những trường hợp vô sinh hiếm muộn ở các cặp vợ chồng. Có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới, do đó việc chẩn đoán xác định tình trạng này cũng gặp nhiều khó khăn.

2.1. Nguyên nhân do bệnh lý

Vô sinh nam có thể xuất phát từ một số bệnh lý nam khoa như viêm túi tinh, viêm mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn hay giãn tĩnh mạch thừng tinh,... mà không được phát hiện và xử trí kịp thời, đúng cách sẽ làm ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng của tinh trùng. Từ đó làm giảm khả năng sinh sản của nam giới, khó có con trong tương lai.

Ngoài ra, phái mạnh cần lưu ý đến một số bệnh lý lây truyền qua đường tình dục như giang mai, lậu, sùi mào gà,... cũng ảnh hưởng lớn đến cơ quan sinh sản của nam giới, gây viêm nhiễm khiến chất lượng tinh trùng cũng bị giảm sút đáng kể.

2.2. Nguyên nhân do di truyền

Nguyên nhân gây vô sinh do di truyền xuất phát từ sự bất thường của các nhiễm sắc thể nam. Trong quá trình thụ thai nếu như có những đột biến hay rối loạn về nhiễm sắc thể sẽ khiến nội tiết tố thay đổi gây ra tình trạng vô sinh hiếm muộn ở nam giới. Ước tính tỷ lệ vô sinh hiếm muộn do di truyền ở nam giới cao hơn so với nữ giới.

2.3. Nguyên nhân do chất lượng, số lượng tinh trùng suy giảm

Việc sản xuất ít tinh trùng hay chất lượng tinh trùng bị yếu, dị dạng nhiều cũng khiến quá trình thụ thai gặp nhiều khó khăn. Nam giới gặp phải các vấn đề về tinh trùng, cơ thể không sản xuất đủ tinh trùng hoặc tinh trùng bị dị dạng, không di động cũng khiến khả năng thụ thai của người phụ nữ giảm đi đáng kể, từ đó dẫn đến vô sinh - hiếm muộn.  

Các nhà khoa học chỉ ra rằng, có đến 13 - 15% trường hợp vô sinh ở nam giới là do gặp phải các vấn đề liên quan đến chất lượng tinh trùng, bao gồm tinh trùng dị dạng, tinh trùng yếu, khó phát triển, di chuyển chậm.

Tinh trùng yếu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nam giới

2.4. Nồng độ testosterone thấp

Một nguyên nhân hiếm muộn ít phổ biến hơn ở nam giới có liên quan đến lượng testosterone rất thấp. Đây là hormone sinh dục nam cần thiết để tạo ra tinh trùng. Nồng độ testosterone thấp được gọi là thiểu năng sinh dục và có thể là kết quả của việc sử dụng các loại chất gây nghiện như cần sa, cocaine và heroin, bị các khối u, một tình trạng gọi là hội chứng Klinefelter (tình trạng bé trai sinh ra có thêm một nhiễm sắc thể nữ).

2.5. Nguyên nhân do lối sống sinh hoạt không lành mạnh

Một số thói quen sinh hoạt có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh lý của phái mạnh. Cụ thể:

• Thói quen sử dụng rượu, bia quá nhiều không chỉ làm mất cân bằng lượng hormone sinh dục trong cơ thể, suy giảm quá trình sản xuất testosterone mà nó còn dễ gây teo tinh hoàn, tăng nguy cơ rối loạn cương dương và làm suy giảm ham muốn tình dục khiến quá trình thụ thai bị ảnh hưởng, từ đó dẫn đến vô sinh - hiếm muộn.
• Thói quen hút thuốc lá không chỉ gây ra các vấn đề về sức khỏe mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc có con của phái mạnh. Trong thuốc lá có chứa nhiều chất độc như các chất có mùi thơm thuộc nhóm benzen, CO2 và đặc biệt là nicotin, chất này khi đưa vào cơ thể sẽ làm giảm chất lượng tinh trùng, từ đó dễ dẫn đến vô sinh ở nam giới. 
• Chế độ ăn uống không phù hợp, không đủ dinh dưỡng hoặc thừa dinh dưỡng, ăn nhiều đồ ăn chứa chất béo, các loại đồ ăn cay nóng, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ cũng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới.

2.6. Các nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân kể trên thì vô sinh nam còn có thể do các yếu tố bên ngoài như môi trường sống, làm việc trong môi trường độc hại, nhiệt độ cao, thường xuyên tiếp xúc với các loại chất độc, hóa chất như bức xạ, thuốc trừ sâu, các loại sóng điện từ, chất thải hay ảnh hưởng từ sóng điện thoại… cũng gây ảnh hưởng tới khả năng làm cha của phái mạnh. 

Nam giới cần chủ động thăm khám tiền sản nếu thấy có các dấu hiệu và triệu chứng liên quan đến vô sinh

3. Triệu chứng Vô sinh nam giới

Yếu tố nguy cơ dẫn tới vô sinh ở nam giới có thể được phát hiện thông qua nhận biết các triệu chứng dưới đây:

• Xuất tinh sớm.
• Xuất tinh ngược dòng.

• Rối loạn cương dương.
• Tinh trùng quá loãng hay quá đặc, tinh trùng có lẫn máu, mủ, các chất lạ, tinh trùng có màu bất thường.
• Giảm ham muốn, ngại gần gũi.
• Tiểu buốt, tiểu mủ: là dấu hiệu của viêm đường sinh dục hoặc viêm các tuyến sinh dục, ảnh hưởng đến hoạt động sinh dục, sinh sản ở nam giới.

4. Các phương pháp chẩn đoán vô sinh nam

Chẩn đoán vô sinh nam cần dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng để đưa ra kết luận chính xác nhất. 

Khám lâm sàng: khám cơ quan sinh dục để phát hiện các dấu hiệu bất thường nếu có: như các dị tật bẩm sinh, các bệnh đường sinh dục,…

Xét nghiệm cận lâm sàng: dựa vào các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu có tính chính xác cao, bao gồm:

• Siêu âm ổ bụng, siêu âm tinh hoàn để phát hiện các bất thường của các bộ phận sinh dục.
• Xét nghiệm tinh dịch đồ: đây là xét nghiệm quan trọng và cơ bản trong chẩn đoán vô sinh ở nam giới.
• Xét nghiệm máu kiểm tra hàm lượng các hormon: nồng độ các hormon trong máu ảnh hưởng đến quá trình sản sinh tinh trùng và sinh lý sinh dục nam.
• Sinh thiết tinh hoàn để làm các xét nghiệm cần thiết với các trường hợp vô tinh không do yếu tố di truyền.

Tổng hợp kết quả của các xét nghiệm thì bác sĩ sẽ đưa ra một kết luận chính xác về tình trạng sức khỏe sinh sản của bạn.

5. Khi nào cần đi khám?

Dấu hiệu chính của vô sinh nam là không có khả năng giúp bạn tình thụ thai. Ngoài ra, có thể không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng nào khác. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nếu người nam có các vấn đề tiềm ẩn như rối loạn di truyền, mất cân bằng nội tiết tố, giãn tĩnh mạch quanh tinh hoàn hoặc nguy cơ tắc nghẽn ống dẫn tinh... thì nên đi khám sớm để được can thiệp.

Bên cạnh đó, nam giới cần chủ động thăm khám tiền sản nếu thấy có các dấu hiệu và triệu chứng liên quan đến vô sinh nam bao gồm:

• Các vấn đề về chức năng tình dục như khó xuất tinh, giảm ham muốn tình dục hoặc khó duy trì sự cương cứng (rối loạn cương dương).
• Đau, sưng, khó chịu hoặc có u cục ở tinh hoàn.
• Nhiễm trùng đường hô hấp tái phát.
• Không có khả năng ngửi.
• Tăng trưởng vú bất thường.
• Giảm lông trên mặt hoặc các vùng cơ thể.

6. Cách phòng ngừa nguy cơ vô sinh ở nam giới

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam không thể ngăn ngừa được; tuy nhiên, bạn vẫn có thể phòng tránh được một số nguyên nhân bằng cách thực hiện các lời khuyên sau đây:

• Bỏ hút thuốc lá.
• Hạn chế bia rượu.
• Tránh dùng thuốc kích thích.
• Tránh tiếp xúc với thuốc trừ sâu, kim loại nặng và các chất độc.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Tránh các yếu tố gây tích tụ nhiệt kéo dài trên vùng bẹn bìu như hạn chế ngồi lâu, không mặc quần bó, không ngâm mình trong nước nóng, tắm xông hơi...
• Giảm căng thẳng, hạn chế lo âu.

Tóm lại, vô sinh ở người nam cần được xem là một bệnh lý thực thụ. Hiểu biết các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới trên đây sẽ giúp mỗi người đàn ông tự phòng ngừa cho chính mình và phần nào giúp định hướng thái độ điều trị đúng đắn, can thiệp kịp thời nhằm đảm bảo sức khỏe, hạnh phúc toàn diện.

Bài viết tham khảo nguồn: SKĐS, webmd.com, mayoclinic.org