Gan đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Các bệnh lý về gan rất đa dạng và có thể diễn tiến phức tạp, nguy hiểm. Vì tính chất nghiêm trọng đó, việc phòng chống bệnh gan là thông điệp luôn được các chuyên gia đặt lên hàng đầu trước khi đề cập đến các vấn đề khắc phục bệnh lý.

Các nguyên nhân gây nên bệnh gan

Nguyên nhân gây ra bệnh gan rất đa dạng, bao gồm cả yếu tố chủ quan lẫn khách quan. Việc hiểu rõ từng nhóm nguyên nhân sẽ giúp người bệnh nhận diện được yếu tố nguy cơ để phòng bệnh gan. 

Tế bào Kupffer

 Tế bào kupffer bị kích hoạt quá mức là nguyên nhân gây nên nhiều bệnh gan nguy hiểm

Tế bào Kupffer là một đại thực bào thường trú tập trung ở xoang gan - nơi dẫn máu ra vào gan. Tế bào Kupffer đóng vai trò tiếp xúc với các hồng cầu chết, vi khuẩn,... tạo phản ứng miễn dịch. Chính vì thường xuyên phải tiếp xúc với các chất có hại, tế bào Kupffer bị kích hoạt quá mức, đặc biệt là khi cơ thể tiếp thu quá nhiều thực phẩm bẩn, khí ô nhiễm, thuốc lá,... Từ chỗ là một đại thực bào có lợi tế bào Kupffer chuyển sang tấn công và phá hủy gan do nhận diện sai đối tượng gây hại.

 Theo PGS. TS Hoàng Vũ Hùng, từ cấp độ sinh học phân tử có thể thấy tế bào Kupffer là nguyên nhân gây ra các bệnh lý ở gan như: viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan. Kiểm soát tế bào Kupffer chính là cách phòng ngừa bệnh gan, bảo vệ gan trước các bệnh lý nguy hiểm.

Nhiễm virus

Virus là nguyên nhân gây viêm gan phổ biến. Tùy theo từng loại, virus tổn thương gan có thể lây qua đường quan hệ tình dục, mẹ lây cho thai nhi, đường máu hoặc qua đường ăn uống. Các loại viêm gan virus phổ biến gồm: viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C.

Rối loạn nơi hệ thống miễn dịch

Hệ thống miễn dịch là hàng rào bảo vệ vật chủ, chống lại bệnh tật. Những bất thường xảy ra có thể khiến hệ thống miễn dịch nhận diện sai và quay sang tấn công một số bộ phận của cơ thể trong đó có gan. Các bệnh gan xuất phát từ rối loạn hệ thống miễn dịch gồm có: Viêm gan tự miễn, xơ gan mật nguyên phát, viêm đường mật nguyên phát. 

Ăn uống kém khoa học cũng là một trong những con đường đưa đến bệnh gan

Di truyền

Bệnh gan do di truyền đến từ việc đứa con thừa hưởng một gen bất thường từ bố hoặc mẹ. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của gan, khiến các chất có hại tích tụ gây tổn thương gan. 

Một số nguyên nhân khác

• Lạm dụng rượu bia, đồ uống có cồn
• Gan nhiễm mỡ (không do bia rượu)
• Ăn uống không khoa học

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan

 Cần chú ý đến các yếu tố rủi ro để phòng ngừa bệnh gan

 Các yếu tố rủi ro sẽ khiến khả năng mắc các bệnh về gan tăng cao hơn. Đặc biệt các yếu tố này rất dễ gặp phải trong sinh hoạt hằng ngày do đó càng không thể chủ quan. Tránh xa yếu tố nguy cơ cũng là một cách phòng ngừa bệnh gan.

• Nghiện rượu bia nặng;
• Quan hệ tình dục thiếu an toàn, không có biện pháp bảo vệ;
• Tiếp xúc với độc tố, hóa chất;
• Tiếp xúc với máu và dịch từ người bệnh;
• Có bệnh tiểu đường hoặc béo phì;
• Dùng chung kim tiêm;
• Xăm, xỏ khuyên ở nơi không đảm bảo tiêu chuẩn.

Để phòng ngừa bệnh gan cần lưu ý đến các nguy cơ trên, đồng thời áp dụng các nguyên tắc phòng bệnh gan theo khuyến cáo của chuyên gia. 

Cách phòng chống bệnh gan an toàn

1.Tiêm vaccine phòng bệnh

 Tiêm vaccine là cách phòng ngừa bệnh gan hiệu quả, giúp cơ thể được bảo vệ khỏi virus gây bệnh. Hiện nay đã có vaccine phòng bệnh viêm gan A và viêm gan B. Đối với trẻ sơ sinh, nên tiêm cho trẻ 1 mũi ngừa viêm gan B ngay sau sinh, tốt nhất là trong vòng 24 giờ. Đối với người lớn cần xét nghiệm xem bản thân đã nhiễm virus B hay có kháng thể chưa. Việc quyết định tiêm sẽ tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm và chỉ định của bác sĩ. 

 Với vaccin viêm gan A, trẻ em cần được tiêm mũi đầu tiên trong khoảng 1 - 15 tuổi và tiêm mũi thứ 2 sau mũi đầu tiên 6- 18 tháng. Ở người lớn tiêm 2 mũi và mũi tiếp theo cách mũi đầu 6 - 12 tháng. 

 2. Bảo vệ cơ thể khỏi hóa chất độc hại

 Các loại hóa chất độc hại có thể xuất hiện trong nhiều trường hợp. Người bệnh có thể vô tình tiếp xúc phải khi phun thuốc trừ sâu, dùng thuốc xịt muỗi, mối mọt, côn trùng, dùng sơn xịt và các loại hóa chất khác. Để phòng ngừa bệnh gan do hóa chất cần bảo vệ cơ thể bằng cách đeo găng tay, khẩu trang chuyên dụng, mặc áo dài tay, quần dài, trang phục bảo hộ. Khi sơn, xịt hóa chất trong phòng cần đảm bảo phòng luôn thông gió thoáng khí.

Để phòng bệnh gan cho bản thân và gia đình hãy cẩn trọng khi sử dụng các loại hóa chất diệt côn trùng, sơn xịt

 3. Dùng thuốc đúng cách

 Chỉ dùng thuốc khi cần thiết đúng liều và chỉ dẫn, kể cả thuốc theo toa hay không theo toa. Không uống thuốc với rượu hay có rượu bia trong người. Cần tham khảo bác sĩ khi muốn dùng thêm một loại thuốc điều trị bổ sung.

 4. Hạn chế tiếp xúc với máu và dịch cơ thể người bệnh

 Để phòng bệnh gan lây nhiễm virus viêm gan B và C, khi chăm sóc người bệnh cần cẩn thận với máu và dịch cơ thể từ người bệnh, đặc biệt là khi có vết thương hở. Không dùng chung các dụng cụ y tế đặc biệt là kim tiêm. Virus viêm gan A lây qua đường tiêu hoá nên thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và chế biến thức ăn.

 5. Quan hệ tình dục an toàn

 Không quan hệ tình dục bừa bãi, sử dụng bao cao su khi quan hệ cũng là một cách phòng chống bệnh gan.

 6. Hạn chế rượu bia

 Bia rượu được mệnh danh là “kẻ thù số 1” của gan và trở thành 1 trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Khi rượu bia vào cơ thể, chỉ khoảng 10% lượng cồn được đào thải qua đường tiểu, mồ hôi và hơi thở, 90% còn lại sẽ được chuyển hóa và giải độc tại gan.

Nếu cùng lúc “dung nạp” quá nhiều rượu bia, gan không kịp sản xuất đủ lượng men giải độc sẽ khiến các chất cồn ứ đọng trong cơ thể, làm kích hoạt tế bào Kupffer hoạt động quá mức, sản sinh nhiều chất gây viêm có hại cho cơ thể. Điều này làm hủy hoại tế bào gan và gây các bệnh lý nguy hiểm như gan nhiễm mỡ, viêm gan, tăng men gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia thuộc Trung tâm Y tế học thuật phi lợi nhuận Mỹ - Mayo Clinic, mỗi người chỉ nên uống trung bình 1 ly rượu trên ngày đối với phụ nữ và 2 ly trên ngày đối với nam giới. Uống rượu liều lượng cao được định nghĩa là hơn tám lý một tuần đối với phụ nữ và hơn 15 ly một tuần đối với nam giới.

Để phòng ngừa bệnh gan cần hạn chế bia rượu và đồ uống có cồn

 7. Duy trì và kiểm soát cân nặng hợp lý

 Béo phì là nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Để phòng ngừa bệnh gan cần ăn uống khoa học và tập luyện phù hợp để duy trì cân nặng cũng như kiểm soát cholesterol xấu trong cơ thể.

 8. Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe hỗ trợ gan khỏe mạnh

 Mỗi ngày gan đều phải làm việc cật lực và chịu sự tấn công của chất độc hại. Do đó, để phòng chống bệnh gan, chống độc, giải độc, bảo vệ gan khỏe mạnh cần thiết phải bổ sung các dưỡng chất thiết yếu chiết xuất từ thiên nhiên nhằm giúp lá gan đủ sức chống lại tác hại của các yếu tố nguy cơ. Đặc biệt là kiểm soát hiệu quả tế bào Kupffer để bảo vệ gan triệt để từ gốc.